درمان ناباروری یکی از دغدغه‌های مهم برای زوج‌هایی است که در مسیر فرزندآوری با چالش مواجه می‌شوند. این موضوع به دلیل گسترش علل جسمی، هورمونی، سبک زندگی و فاکتورهای محیطی، به یکی از رایج‌ترین مسائل در حوزه سلامت باروری تبدیل شده است. پیشرفت علم پزشکی در دهه‌های اخیر باعث شده تا راه‌های نوینی برای شناسایی علت و انتخاب روش درمانی مناسب به وجود آید. از آنجا که ناباروری میتواند هم از سوی مرد و هم زن ایجاد شود، بررسی دقیق هر دو نفر برای آغاز درمان ضروری است.
علل ناباروری در زنان و مردان
در زنان، مشکلات تخمک‌گذاری، اختلالات رحم و لوله‌های فالوپ، تنبلی تخمدان و بیماری‌هایی مثل اندومتریوز از دلایل رایج ناباروری هستند. در مردان، کاهش تعداد یا کیفیت اسپرم، انسداد در مجاری انزال، مشکلات هورمونی و سبک زندگی نامناسب از جمله دلایل مهم به‌شمار می‌روند. هرکدام از این عوامل میتواند به تنهایی مانع از لقاح طبیعی شود و نیاز به درمان تخصصی دارد.
تشخیص دقیق پیش از درمان ناباروری
برای شروع درمان ناباروری، تشخیص صحیح اولین گام حیاتی است. بررسی هورمون‌ها، آزمایش‌های خون، سونوگرافی ترانس‌واژینال، عکس رنگی رحم (HSG) و آزمایش اسپرم در مردان از جمله ابزارهای تشخیصی هستند که کمک می‌کنند تا علت اصلی مشخص شود. گاهی لازم است بررسی‌های ژنتیکی نیز انجام گیرد تا اختلالات کروموزومی احتمالی شناسایی شود.
اگر به‌دنبال شروع مسیر درمان ناباروری با راهنمایی تخصصی هستید، دکتر وحیده حافظی در رشت با تجربه بالینی و رویکرد علمی، آماده ارائه مشاوره و خدمات تخصصی به زوج‌هاست. از بررسی دقیق علل ناباروری تا انتخاب روش مناسب مانند تحریک تخمک‌گذاری، آی‌یو‌آی یا آی‌وی‌اف، همه مراحل درمان زیر نظر ایشان با دقت و همراهی انجام میشود. همین حالا برای رزرو نوبت و شروع درمان گام بردارید تا یک قدم به داشتن فرزند دلخواه‌تان نزدیک‌تر شوید.
دکتر وحیده حافظی
متخصص زنان زایمان
فوق تخصص نازایی، لاپاراسکوپی، هیستروسکوپی، IVF
دکتر وحیده حافظی، متخصص زنان، زایمان و نازایی، با سال‌ها تجربه در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های زنان، مراقبت‌های دوران بارداری، زایمان و درمان ناباروری، یکی از پزشکان برجسته در این حوزه به شمار می‌رود. ایشان با رویکردی علمی و همراه با دلسوزی، همواره سعی در ارائه بهترین خدمات پزشکی به بانوان داشته‌اند و از به روزترین روش‌ها و تکنولوژی‌های پزشکی در روند درمان بیماران بهره می‌برند.
روش های درمان نازایی
با توجه به پیشرفت های علم پزشکی در خصوص ناباروری، راه های درمانی زیای به وجود آمده است، که میتواند راه امیدی برای زوج های نازا باشد. در این خصوص درمان‌های برای زنان و درمانه‌های برای مردان جدا به وجود آمده است، اما در ادامه به روش های اشاره میشود که درمان به صورت یکجا برای زوج اجرا میشود. با خواندن ادامه مقاله متوجه خواهید شد که روشهای درمانی زیادی در این خصوص وجود دارد که بسیار تاثیر گذار بوده است.
درمان نازایی با داروهای تحریک تخمک‌گذاری
یکی از روش‌هایی که برای درمان ناباروری در زنان به‌کار می‌رود، استفاده از داروهایی است که فرایند تخمک‌گذاری را در بدن تحریک می‌کنند. این داروها به‌ویژه برای زنانی تجویز میشود که دچار تخمک‌گذاری نامنظم یا عدم تخمک‌گذاری هستند. داروی کلومیفن سیترات یکی از رایج‌ترین گزینه‌ها در مراحل ابتدایی درمان است. این دارو با مهار گیرنده‌های استروژن در مغز، باعث افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند FSH و LH میشود که نقش کلیدی در رشد فولیکول‌ها دارند. در زنانی که به کلومیفن پاسخ نمی‌دهند یا دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هستند،
پزشک ممکن است از داروهای تزریقی گنادوتروپین استفاده کند که تأثیر مستقیم‌تری بر تحریک تخمدان‌ها دارند. مصرف این داروها معمولاً تحت نظر دقیق و همراه با سونوگرافی‌های متوالی انجام میشود تا از تحریک بیش‌ازحد تخمدان جلوگیری شود و زمان دقیق آزادسازی تخمک برای لقاح مشخص شود. استفاده از داروهای تحریک تخمک‌گذاری، گام مهمی در مسیر بارداری محسوب میشود، اما نیاز به مدیریت دقیق دارد. مصرف این داروها ممکن است باعث رشد بیش از یک فولیکول شود که احتمال چند قلوزایی را افزایش می‌دهد.
داروهای تحریک تخمک‌گذاری
از طرفی، گاهی تحریک بیش‌ازحد تخمدان میتواند منجر به عوارضی مانند سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) شود که نیاز به کنترل سریع دارد. به همین دلیل، پایش وضعیت هورمونی و تخمدان در طی درمان اهمیت زیادی دارد. همچنین، داروهای تحریک تخمک‌گذاری گاهی در کنار روشهای کمک‌باروری مانند IUI یا IVF تجویز می‌شوند تا شانس موفقیت درمان افزایش پیدا کند. انتخاب نوع دارو، دوز مصرف و مدت‌زمان استفاده به شرایط هر فرد بستگی دارد و باید تحت نظر پزشک متخصص زنان یا فوق‌تخصص ناباروری انجام شود.
درمان ناباروری آی‌یو‌آی (IUI) یا تلقیح داخل رحمی
روش آی‌یو‌آی (IUI)، یکی از گزینه‌های غیرجراحی و کم‌هزینه در درمان ناباروری است که با هدف افزایش احتمال بارداری طبیعی، اسپرم شسته‌شده و آماده‌شده را مستقیماً به داخل رحم زن منتقل می‌کند. در این روش، برخلاف رابطه جنسی طبیعی، اسپرم از دهانه رحم عبور نمی‌کند، بلکه دقیقاً درون رحم قرار داده میشود تا فاصله میان اسپرم و تخمک کاهش یابد. پیش از انجام IUI، معمولاً از داروهای تحریک تخمک‌گذاری استفاده میشود تا اطمینان حاصل شود که تخمک بالغ در زمان مناسب آزاد میشود. سپس با استفاده از سونوگرافی، زمان تخمک‌گذاری دقیق تعیین شده و تلقیح در زمان‌بندی مشخص انجام می‌گیرد. اسپرم مورد استفاده نیز پیش از ورود به رحم، در آزمایشگاه شسته و از نظر حرکت و سلامت بررسی میشود تا فقط اسپرم‌های فعال وارد رحم شوند.
بیشتر بخوانید : جراح ترمیمی واژن
آی‌یو‌آی برای زوج‌هایی توصیه میشود که با مشکلات خفیف باروری مواجه هستند؛ از جمله مواردی مانند ضعف خفیف در کیفیت اسپرم، اختلالات دهانه رحم، ناباروری بدون علت مشخص، یا حتی در برخی موارد اندومتریوز خفیف. این روش نسبت به IVF ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است و معمولاً در مطب یا کلینیک‌های تخصصی بدون بی‌هوشی انجام میشود. میزان موفقیت آی‌یو‌آی بسته به سن زن، علت ناباروری، وضعیت تخمک‌گذاری و کیفیت اسپرم متفاوت است.
در بسیاری از موارد، چند سیکل متوالی از IUI انجام میشود تا شانس بارداری افزایش یابد. اگر پس از چند دوره IUI بارداری حاصل نشود، معمولاً پزشک درمان‌های پیشرفته‌تری مانند IVF یا میکرواینجکشن را توصیه می‌کند. این روش به‌ویژه برای زوج‌هایی که از نظر روحی مایل به پرهیز از روشهای پیچیده‌تر هستند، نقطه شروع مناسبی در فرآیند درمان به‌شمار می‌رود.
درمان نازایی با آی‌وی‌اف (IVF) یا لقاح خارج رحمی
آی‌وی‌اف یکی از شناخته‌شده‌ترین روش‌ها در درمان ناباروری پیشرفته است. در این روش، تخمک و اسپرم در محیط آزمایشگاهی ترکیب شده و پس از تشکیل جنین، به رحم زن منتقل میشود. آی‌وی‌اف برای زنانی که لوله‌های رحمی بسته دارند، یا مردانی با کیفیت پایین اسپرم استفاده میشود. درصد موفقیت این روش به عوامل مختلفی از جمله سن، علت ناباروری و تعداد جنین منتقل‌شده بستگی دارد.
درمان ناباروری با روش میکرواینجکشن (ICSI)
در شرایطی که اسپرم قدرت نفوذ به تخمک را ندارد، روش ICSI یا تزریق مستقیم اسپرم به درون تخمک استفاده میشود. این روش برای مردانی که تعداد اسپرم بسیار پایین دارند یا اسپرم آن‌ها حرکت کافی ندارد، گزینه مناسبی است. ICSI اغلب همراه با IVF انجام میشود و نقش مهمی در افزایش شانس بارداری دارد.
درمان ناباروری با فریز تخمک، جنین یا اسپرم
در درمان ناباروری، گاهی نیاز است سلول‌های جنسی یا جنین برای استفاده‌های آینده فریز شوند. فریز تخمک برای زنانی که قصد به‌تعویق‌انداختن بارداری دارند یا تحت درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی هستند، اهمیت دارد. فریز جنین نیز به زوج‌هایی که از آی‌وی‌اف چند جنین به‌دست آورده‌اند این امکان را می‌دهد تا در آینده نیز بارداری را تجربه کنند بدون نیاز به تکرار کامل پروسه درمان.
درمان ناباروری با استفاده از طب مکمل
در کنار روشهای پزشکی، برخی زوج‌ها از طب سنتی یا روشهای مکمل مانند طب سوزنی، تغذیه درمانی یا اصلاح سبک زندگی نیز بهره می‌برند. این روش‌ها به تنهایی جایگزین درمان‌های علمی نیستند، اما در کاهش استرس، بهبود عملکرد هورمونی و آماده‌سازی بدن برای بارداری نقش دارند.
درمان ناباروری در ایران
در سال‌های اخیر، ایران به یکی از قطب‌های درمان ناباروری در منطقه تبدیل شده است. مراکز درمان ناباروری با تجهیزات پیشرفته و حضور پزشکان متخصص، خدماتی هم‌تراز با کشورهای پیشرفته ارائه می‌دهند. هزینه‌های درمان نیز در مقایسه با کشورهای دیگر کمتر بوده و همین موضوع ایران را به مقصدی مناسب برای زوج‌های داخلی و حتی خارجی تبدیل کرده است.
جدیدترین تکنولوژی‌های جهانی برای درمان ناباروری
در سطح جهانی، تکنولوژی‌هایی مانند غربالگری ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGT)، استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب جنین، درمان‌های سلول بنیادی و اصلاح DNA در حال پیشرفت هستند. این فناوری‌ها به تشخیص دقیق‌تر، افزایش شانس موفقیت IVF و جلوگیری از انتقال بیماری‌های ژنتیکی به نسل بعد کمک می‌کنند.